Zonnewijzer van de Maand - september 2012

Oudst bekende volwaardige zonnewijzer in Vlaanderen

In het Rubenshuis in Antwerpen bevindt zich een tafelzonnewijzer uit 1601.
De zonnewijzer is gemaakt door Jacobus de Succa en opgedragen aan Albrecht en Isabella, de toenmalige vorsten in de Zuidelijke Nederlanden.

In feite zijn het twee zonnewijzers, een poolstijlzonnewijzer die de zonnetijd aangeeft en een puntzonnewijzer.
De gnomon van de puntzonnewijzer ontbreekt. In de foto is deze aangegeven met een rode stift.

Foto uit het archief van het Rubenhuis

Op de puntzonnewijzer zijn de volgende lijnen te zien:
- drie datumlijnen voor het begin van de vier seizoenen
- getrokken lijnen voor de zonnetijd van VI - XII - VI uur
- stippellijnen voor de antieke uren van 1 - 11 uur (In tekening van 2 - 10)
- streeplijnen voor de Italiaanse uren van 10 - 22 uur.
Het patroon is hieronder in een tekening wat duidelijker te zien.

Tekening van Willy Leenders

Naast al deze lijnen is op de lijn voor XII uur nog een schaal aangebracht waarop af te lezen is hoeveel uren de zon boven de horizon is, oftewel hoe lang de lichte dag is.

Als extra toevoeging is een draaibare liniaal aangebracht om het azimut en de hoogte van de zon te kunnen bepalen.

Fer de Vries

Bron: Willy Leenders, De zonnewijzer van Jacob de Succa in het Rubenshuis, Zonnetijdingen 2011-4 (nr. 60), p. 7-15

Afmetingen vierkante plaat: 260 mm x 260 mm. De diameter van de zonnewijzer zelf is 190mm.