Zonnewijzer van de Maand - augustus 2012

Nauwkeurige equatoriale zonnewijzer

Samedan, Zwitserland

In de zomer van 2012 is in Samedan, Zwitserland, op de berg Muottas Muragl (2456 m boven zeespiegel) een grote equatoriale zonnewijzer geplaatst.
In de directe nabijheid staat een bord met een handleiding hoe de zonnewijzer ingesteld en afgelezen moet worden.
De zonnewijzer is alleen bruikbaar in de lente en zomer.
Er wordt vermeld dat deze zonnewijzer de nauwkeurigste op de hele wereld is.
In een uitgebreidere handleiding staat dat de fout in de aflezing 10 seconden kan bedragen.
(Behalve bij een lage zonnestand; er wordt namelijk geen rekening gehouden met refractie.)

De zonnewijzer bestaat uit drie schijven.
Een vaste basisschijf met een tijdschaal in minuten. Het nulpunt ligt in de plaatselijke meridiaan.
Daarboven ligt een draaibare schijf met eveneens een tijdschaal in minuten.
Daarboven ligt een tweede draaibare schaal met een schaduwgever met lichtspleet om de stand van de zon vast te leggen.

Op het bord met handleiding zijn voor twee jaar correctietabellen opgenomen, waarin voor elke dag is vermeld hoeveel de zonnetijd gecorrigeerd moet worden om de klokkentijd te verkrijgen.
Deze tabel moet dan ook om de twee jaar worden aangepast.

Om de zonnewijzer te gebruiken moet allereerst in de tabel worden afgelezen hoe groot de correctie voor de betreffende dag is.
De onderste draaibare schijf wordt ingesteld met deze correctie zodat de tijdschaal op deze schijf de klokkentijd aangeeft.
De bovenste schijf wordt nu op de zon ingesteld en de nullijn op deze schijf geeft direct de klokkentijd aan op de eronder liggende tijdschaal.

De "schaduwgever" staat in het centrum van de bovenste draaibare schijf en draait met deze mee.
Hier ontstaat een lichtstreep op de schijf.
De bovenste schijf wordt nu verdraaid tot de nullijn centraal in de lichtstreep ligt.
Daarna kan de klokkentijd direct worden afgelezen.
In de handleiding wordt vermeld dat deze instelling heel goed kan worden ingeschat.

De zonnewijzer is voorzien van de spreuk Sine Sole Sileo.

Fer de Vries

Ontwerp en realisatie: Fred Bangerter
Bron: Sundial mailinglist

Dit is zonnewijzer nr. CH220 op de Sundial Atlas.
Hier zijn vier pdf files beschikbaar.

Opmerking 1:
De zonnewijzer is ook als maanwijzer te gebruiken. Hier wordt daar niet op ingegaan.

Opmerking 2:
De geclaimde nauwkeurigheid van 10 seconden is zeker hoog.
De praktijk zal nog moeten uitwijzen of deze nauwkeurigheid inderdaad haalbaar is.