Zonnewijzer van de Maand - oktober 2010

Instrument voor burgerlijke tijdsbepaling

"Het valt niet te ontkennen, dat aan eene naauwkeurige bepaling van de burgerlijke tijd, eene meer en meer algemeen erkende behoefte begint te bestaan.
De groote en algemeene middelen van vervoer, spoorwegen en stoomboten, regelen hare vertrekuren doorgaans niet meer naar een of ander willekeurig uurwerk, maar naar de middelbaren tijd, aangegeven door eenig uurwerk, welks regeling met behulp van sterrekundige instrumenten geschiedt.
Zulk eene regeling, hoe wenselijk en onmisbaar ook, vordert uitgaven, te zwaar voor gemeenten ten platten lande, te kostbaar voor bijzondere personen."

Aldus staat geschreven in een handleiding uit 1864 voor een zonnewijzer van H. van der Kraan uit IJsselmonde.

Met zijn voorstel zo'n zonnewijzer voor de burgerlijke tijdsbepaling toe te passen hoopte hij verdere verspreiding daarvan te verwezenlijken.
Het is onbekend of zijn instrument ruim toegepast is, maar metingen bij de sterrenwacht in Leiden toonden aan dat de nauwkeurigheid zeker voldoende was voor de tijdsbepaling in de tweede helft van de 19e eeuw.

Fer de Vries