Zonnewijzer van de Maand - augustus 2007

Schaduwbol-zonnewijzer

Den Haag

In Den Haag bevindt zich een oude schaduwbol-zonnewijzer.
De geschiedenis ervan is onbekend, maar het is waarschijnlijk een exemplaar van respectabele ouderdom, gezien de spelling van de woorden 'Noort Pool' met een 't' in plaats van een 'd'.
Daar staat verder 'Leeuwen fecit' zodat de naam van de maker bekend is; maar meer weten wij daar ook niet over.

In het zenit van de bol staat een lange verticale staaf die wellicht voor een windvaan bedoeld is geweest.

Aan de noord- en zuidpool bevinden zich twee gaten waar twee poolstijlen gezeten zullen hebben voor de cirkelvormige zonnewijzers die daar aangebracht zijn. Alleen die aan de noordpool is zichtbaar op de foto.

Op de bol is een horizoncirkel aangebracht die hem in twee delen verdeelt.

De hoofdschotel vormt het patroon aan weerszijden van de equator met datumlijnen en uurlijnen.
Uur 12 is aan de westzijde en aan de oostzijde aangegeven hetgeen betekent dat de zonnewijzer moet worden afgelezen op de plaats waar de terminator (de grens van licht en donker op de bol) de equatorcirkel snijdt. Er is dus geen draaibare ring aanwezig om op de zon te richten.
Dit betekent ook dat de datumlijnen geen dienst doen als afleesschaal, maar de zonnewijzer wel verfraaien.

Al met al een mooie oude zonnewijzer, maar helaas heeft de maker zich kennelijk vergist.
De hoek tussen de aardas en de horizon moet in Den Haag 52 graden zijn maar die hoek is het compliment daarvan, 38 graden.
Eigenlijk zou hij dan ook in een plaats als Lissabon, Portugal moeten staan.

Fer de Vries

Adres: Den Haag, Kwekerijweg 2