Artikel van de Maand - januari 2011
Kwadrant van Gunter
In 1981 is als bijlage aan Bulletin nr.10 van De Zonnewijzerkring een op papier getekend kwadrant toegevoegd. Het betreft hier een voorbeeld van het bekende uurlijnen-kwadrant van Gunter.
De tekening is met de hand gemaakt waarbij de becijfering met plakletters is uitgevoerd.
De foto hieronder toont het papieren kwadrant, geplakt op een plastic plaat.
Het kwadrant is geschikt voor een breedtegraad van 52° noorderbreedte.
Voor gebruik is een koordje met schietlood en een verschuifbaar kraaltje nodig.
Op deze foto is slechts een deel van dat koordje nog te zien.
Aan de rechterzijde op de foto moeten aan het kwadrant twee vizieren worden bevestigd om een hoogtemeting aan de zon of een ster te kunnen doen.
Uit de hoogtemeting zijn in de lijnenpatronen diverse vraagstukken op te lossen zoals:
- bepaling van het azimut van zon of ster (rechter lijnenpatroon)
- bepaling van de tijd, zowel bij dag als bij nacht (linker lijnen patroon)
- bepaling van de declinatie en lengte van de zon op een bepaalde dag enz.
Het principe van het kwadrant van Gunter is gebaseerd op een tweemaal dubbel gevouwen astrolabium.
Een kwadrant is echter veel eenvoudiger en goedkoper te realiseren terwijl er toch veel vraagstukken mee kunnen worden opgelost.
Wilt u zelf met zo'n kwadrant oefenen zonder het zelf te moeten tekenen?
Kijk dan op de website van Jürgen Giesen.
Tot slot wordt hieronder nog een antiek houten kwadrant van Gunter weergegeven. Alleen het kraaltje op het koordje ontbreekt.
Fer de Vries
Tekening: Fer de Vries, 1981