Artikel van de Maand - juni 2008

Zonnewijzer door projectie

Het hier getoonde modelletje laat de samenhang zien tussen een equatoriale, een horizontale en een verticale zonnewijzer.

Zo'n zelfde model maken we nu eens van doorzichtig materiaal. Dan zien we de uurlijnen van de drie zonnewijzers door elkaar heen lopen.

Maar dit wordt anders als we (met één oog dicht) in de richting van de poolstijl naar het model kijken (zie pijl).
We zien alle lijnen samenvloeien en er blijft als het ware alleen het patroon van de equatoriale zonnewijzer over.
In feite wordt hiermee aangetoond dat het patroon van een zonnewijzer op een bepaald vlak ontstaat door de projectie van een equatoriale zonnewijzer op dat vlak.

Dit geeft ons de mogelijkheid om op eenvoudige wijze een zonnewijzer te realiseren op een onregelmatig vlak, bijvoorbeeld op een mooie steen.
Op die steen wordt de poolstijl bevestigd en haaks op de poolstijl wordt een doorzichtige equatoriale zonnewijzer met zijn uurlijnen geplaatst.
Met een lichtbron wordt het patroon in de richting van de poolstijl op de steen geprojecteerd en handmatig worden de uurlijnen nagetekend.
Een andere mogelijkheid is om met een diaprojector het equatoriale lijnenpatroon te projecteren.

Hieronder is een zonnewijzer voor ware zonnetijd te zien die op deze wijze tot stand is gekomen.

Fer de Vries

Bron van de laatste twee foto's:
Heinz Schumacher, Sonnenuhren 1, 2e druk, 1978, Duitsland.