Artikel van de Maand - maart 2007

Azimut-zonnewijzer (3)

Verticale cilinder

Mac Oglesby, Vermont, USA, tekende een nomogram om uit het azimut van de zon en de datum af te kunnen lezen hoe laat het is.
Voor het meten van het azimut is een apart instrumentje nodig, waarvan in januari 2007 op deze site een voorbeeld is weergegeven.

Het geheel is dus een indirecte zonnewijzer. Twee voorbeelden van zo'n nomogram zijn hier weergegeven.
In het eerste voorbeeld loopt de datumschaal van januari tot en met december, in het tweede van juli tot en met juni.
Dit verschil in de datumschaal geeft het patroon een geheel ander uiterlijk.

Datumschaal van januari tot en met december

Datumschaal van juli tot en met juni

In dezelfde tijd publiceerde Joël Robic, Frankrijk, op zijn website een verticale cilindrische zonnewijzer waarmee wel direct uit het azimut en de datum de tijd is af te lezen.

Het is een zonnewijzer zonder een schaduwgever. Een van de twee schaduwlijnen die op de cilinder ontstaan wordt als afleeslijn gebruikt. Het middaguur wordt daarvoor naar het oosten of westen gedraaid.
Zijn zonnewijzer is hieronder te zien. Let op het elastiekje dat gebruikt wordt om de datum goed zichtbaar te maken.

Het idee van Joël Robic

Het blijkt nu dat de patronen van Oglesby en Robic aan elkaar gelijk zijn.
Achteraf gezien is dat niet verwonderlijk. Wel verwonderlijk is dat twee personen tegelijkertijd bezig zijn hun idee voor een azimut-zonnewijzer uit te werken en op hetzelfde patroon stuiten.

Een nadeel van de directe aflezing op de cilinder is dat de schaduwlijn niet scherp afgetekend wordt.
Er zijn echter veel oplossingen te bedenken om de zonnewijzer van een verdraaibare verticale staaf te voorzien waardoor wel een scherpe schaduwlijn wordt verkregen. Een voorbeeld van Oglesby is hier toegevoegd.

Heeft u het tekenprogramma Deltacad? Voor dat programma is een macro geschreven waarmee een nomogram kan worden getekend. Download macro (zip, 8 kB).

Fer de Vries

Met dank aan Mac Oglesby en Joël Robic