Artikel van de Maand - april 2005

Decimale uren

Wij zijn gewend dat een etmaal is verdeeld in 24 uur van 60 minuten en dat een minuut weer verdeeld is in 60 seconden.
Maar tijdens de Franse Revolutie is geprobeerd een tijdsysteem in te voeren waarin een etmaal is verdeeld in 10 uren van 100 minuten en een minuut verdeeld is in 100 seconden. Alles is derhalve uitgedrukt in een decimaal stelsel.
Dat kan net zo goed, maar het systeem is slechts enkele jaren in gebruik geweest.

Er bestaan nog enkele zonnewijzers waarop dit tijdsysteem werd toegepast.
Een fraai voorbeeld is deze horizontale zonnewijzer van porselein.

Op de zonnewijzer zien we niet alleen de decimale verdeling van 2 tot en met 8 uur, met een onderverdeling in 10 minuten en 1 minuut, maar ook de gebruikelijke zonnetijd-uren van iets voor VI (6) uur tot ruim na VI (18) uur, onderverdeeld in kwartieren.
Door beide tijdsystemen aan te brengen kon men wennen aan de Nieuwe Uren.

Verder is op de zonnewijzer nog een tijdvereffeningslus te zien en een azimutschaal in het 400-graden stelsel.

Fer de Vries

Literatuur:
Sky & Telescope, januari 1982, A bit of porcelain
De Zonnewijzerkring, januari 1997, Franse Revolutionaire Uren